Zeintzuk dira Espainiako ehiza mota ospetsuenak?
Espainiako espezie eta ekosistemak harrigarriro aberatsak dira, eta horrek bertako ehiza praktika Europako kontinenteko eskarienetako bat bihurtzen du. Bere historia, tradizioa eta faunaren aniztasuna dira dauden ehiza modalitate ezberdinen jatorriaren faktore nagusiak.
Sailkapen nagusia ehiza xehe eta ehiza larriaren artean banatzen da, beste hitz batzuetan esanda, ehizatu beharreko animaliaren tamainaren arabera. Ehiza xehean untxia,eper gorria, edo faisaia sartzen diren bitartean; ehiza larrian orkatzak, basurdeak edo ahuntz hispaniarrak ehizatzen dira.
Baina teknika eta prozeduren araberako sailkapenari dagokionez, zalantzarik gabe modalitate batzuk beste batzuen gainetik nagusitzen dira. Hauek dira motatik ospetsuenak, eta horren arrazoiak.
Ehiza-uxaldia
Ehiza-uxaldia ez da soilik Espainiako modalitate praktikatuenetako bat, baita ehiza larriaren zaharrena ere. Espainia osoan praktikatzen den arren, Andaluzian, Extremaduran eta Gaztela-Mantxan daude bere sustraiak.
Mediterraneoko mendirako teknika idealak orein eta basurdearen ehizarako bereziki diseinatuta daude. Baita damak, mufloi eta azerien ehizarako ere. Ehiza-uxaldi batean ehiztariek 10-20 kideko taldeak osatzen dituzte eta ehizatzeko eremu bat mugatuko dute. Honek 250-600 hektarea artean izan ohi ditu, "orban" izenez ezagutuak. Lurraldearen hedaduraren arabera, postuak edo jarrerak jartzen dira perimetroa markatzeko eta ehiztariak kokatzeko.
Mugaketak eta taldeak osatuta, txakur-taldeak askatzen dira, eta hauek, beren txakurtzainek gidatuta, lurraldeetan zehar ehizatuko dute. Hau norabide anitzetan egiten da helburua bilatzen. Txakurrak elementu gakoa dira ehiza-uxaldian.
Ehiza-uxaldia baldintza klimatikoen, postuko lasaitasunaren, eta ehiztarien kontzentrazioaren menpe dago asko. Zaratak eta mira txarra izan daitezke akatsik okerrenak honetan.
Uxaldia
Uxaldia ehiza-uxaldiaren oso antzekoa da, bere ospetasunagatik aipatu beharreko ehiza mota bat. Ehiza-uxaldiarekin dituen desberdintasunak dira, adibidez, uxaldi batean txakurren erabilera aukerakoa dela. Haiekin edo haiek gabe, norabide bakarrean uxatu ohi da.
Gainera, uxatzeko lurraldea txikiagoa da, eta eskopeta gutxiago erabiltzen dira. Basurde eta oreinen ehizarako erabili ohi da, baita dama, mufloi, sarrio, orkatz eta otsoentzat ere.
Ehiza larriaren modalitate hau bi taldetan antolatzen da koadrilaka. Bat, mendizainek osatua, txakurren laguntzarekin edo gabe, hauek animaliak beren babeslekuetatik ateratzeko jazartzen dituzte. Bigarren taldea, berriz, ehiztariek osatua, modu estrategikoan kokatzen dira tiro egiteko.
Gantxoa
Gantxoa ere ehiza-uxaldiaren antzeko taldeko ehiza modalitate bat da, non ehiztari eta txakur kopuruan muga bat dagoen. Kasu honetan, ezin dira 15 ehiztari baino gehiago eta 4 txakur baino gehiago parte hartu. Nahiz eta azken hauek ere baztertu ahal diren.
Gantxoan lerro bakarra jartzen da ehizatu beharreko animalien ihes aukerak ixteko arduradun gisa. Zentzu honetan, ehiza postuen antolaketa uxalditik gertuago dago ehiza-uxalditik baino.
Gantxoan ehiztariaren pazientzia nabarmentzen da, orduak edo egunak itxaron ditzakeelako bere ehiza postuetan. Zehaztasun handiko fusilak ere erabili ohi dira, eta Espainiako harrapakin ohikoenak berriro ere basurdeak, orkatzak eta oreinak dira.
Zelata
Zelata ehiztarientzat ehiza mota gogobetegarrienetako bat da, eskaintzen duen askatasun eta emozioagatik. Honetan, ehiztariak bere harrapakina modu isilean zelatatuko du arrakastaz tiro egiteko distantzia ideala aurkitu arte.
Hau modalitate selektiboa da, hau da, ehizatu beharreko animalia eta hura behatzeko denbora aukera daitezke. Posible da animalia zehatz bat bilatzea horretarako edo besterik gabe aukera dagoen animalia ehizatzea. Orkatza da Espainian honetarako animalia gogokoena, nahiz eta basurdeak, damak, oreinak, besteak beste ere ehiza daitezkeen. Beharrezko ekipoari buruzko informazio gehiagorako orkatzen zelata ehizarako ekipo idealari buruzko gida hau kontsulta dezakezu.
Garrantzitsua da nabarmentzea zelatak baldintza fisiko ona eta praktikatuko den lurraldearen ezagutza eskatzen dituela. Horregatik, zelatan ehiztari bakarra eta ehiza gainbegiratzeko, animalia garraiatzen laguntzeko eta ehiztaria lekuaren ezagutzarekin gidatzeko arduraduna den zaintzaile bat daude. Era berean, ekipamendu egokia behar da, prismatikoak edo mira teleskopiodun fusilak bezala, tiroak distantzia handietan egin ohi baitira.
Itxarotea
Itxarotea edo zaintza modalitate selektibo bat da non zelata baino jarrera askoz pasiboagoa hartzen den. Honetan, ehiztari batek postu finko bat izango du gauean zehar, postu hori pasabide zonetan edo intereseko animaliaren leku gogokoetan egon ohi da. Ondoren pazientziaz itxarongo da animaliaren hurbilketa. Modalitate honi buruzko aholku zehatzagorako basurdearen gaueko zaintzei buruzko gida hau kontsulta dezakezu.
Oinarrian, ehiztariak animalia modu espontaneoan bera dagoen lekura etortzeko itxaroten du. Beraz, ehiztariak pazientzia handia izan behar du modalitate hau praktikatzeko. Gerta liteke, gainera, gaua pasatzea eta ezer ez ehizatzea.
Modalitate honekin gehien ehizatzen den espeziea basurdea da. Zeina gauez bere habitatik irten arte itxarongo den, batzuetan ilargi betean edo ilgoran. Interesa duen espezieari buruzko ezagutzak izatea beharrezkoa da.
Eskuz
Eskuz herrialdeko modalitate ospetsuenetako bat da ehiza xehean. Hau praktikatzeko antolakuntza ona eta giden argibideak zehaztasunez jarraitzea behar da. Hegal moduan irekitako hainbat ehiztarirekin batera ehizatzean datza, ezarritako distantzia batekin eta txakurren laguntzarekin. Eremua horrela uxatuko da.
Esku bakoitzean saioa 2-6 ehiztariz osatua egongo da, gutxi gorabehera 50 metroko distantziara lerroan kokatuko direnak. Distantzia tiroa egiteko behar adina zulo egon dadin balio du, eta animalia ezin izan dadin ehiztariek utzitako tarteetatik ihes egin.
Mendi-hegal edo muino batean praktikatu ohi da, horrela gorago doan ehiztaria aurreratuta egon dadin. Hau oso lagungarria da eperrak ehizatzen direnean, hauek goitik behera altxatu eta planeatu egingo baitura. Horregatik ere baldintza fisiko ona, pazientzia eta talde antolakuntza bikaina behar dira.
Begiratzea
Begiratzea ehiza xeherako erabiltzen da eta eper gorriaren ehizarekin lotuta dago. Hau mugatutako lur-eremu batean garatzen da non postuak edo pantailak modu erdizirkularrean jartzen diren. Modalitate honi buruzko aholku zehatzagorako eperren ehizarako oinarrizko gomendio hauek kontsulta ditzakezu.
Ondoren begiratzaileak pantailen aurkako norabidean kokatzen dira zarata egiten duten bitartean aurrera egiteko. Hauen helburua eperrak ehiztarietara altxa daitezen izango da. Begiratzearen tiroak bere konplexutasun propioa du harrapakinak ehiztariarengana joango direlako.